Jak pomóc wyjść z uzależnienia? Próby przekonania osoby uzależnionej do tego, by zaczęła leczenie, są trudne. Zwykle kończy się to zaprzeczaniem, a nawet wybuchami agresji. Taka sytuacja może się powtarzać przez długie lata. Osoby bliskie uzależnionemu często starają się pomóc z całych sił, by zmienić jego sytuację. Samodzielnie kontaktują się z ośrodkami profilaktyki i terapii uzależnień. W wielu przypadkach popadają we współuzależnienie. Jak zatem skutecznie pomóc alkoholikowi wyjść z nałogu?
Uzależnienie w rodzinie a postawa bliskich osób
Osoba, której bliski członek rodziny jest uzależniony powinna przede wszystkim dbać o siebie i swoje potrzeby. Bezsensowe są próby ratowania na siłę i strata własnego czasu. Zamiast szukać najlepszego ośrodka terapii dla osoby uzależnionej, można skupić się na sobie. Często to właśnie osoba poszukująca wsparcia dla innych, sama go potrzebuje. Zwykle skierowanie swoich kroków do specjalisty pozwala zrozumieć schematy rządzące swoim zachowaniem i wyjście z destrukcyjnego współuzależnienia. Może to być również istotny krok na ścieżce leczenia osoby uzależnionej, która nagle traci z horyzontu pomocną dłoń.
Czynne uzależnienie ma negatywny wpływ na cały system rodzinny. Błędnym jest zatem założenie, że sytuacja cudownie ulegnie zmianie, gdy chory przestanie pić. Najlepszym rozwiązaniem jest nie tylko pobyt chorego w ośrodku terapii uzależnień, ale szukanie wsparcia przez całą rodzinę. Konsekwencje uzależnienia ponoszą bowiem wszyscy najbliżsi członkowie rodziny.
Jakie błędy zwykle popełniają osoby, które szukają pomocy dla uzależnionego?
Zwykle podejmują nieskuteczne strategie radzenia sobie z problemem. Rzadko przyczyną tego jest zła wola. Zdecydowanie częściej poczucie bezsilności i beznadziei, niewystarczająca wiedza czy możliwości albo po prostu brak odporności psychicznej. Błędne strategie podejmowane przez bliskie osoby są różne. Najczęściej pojawiają się groźby odejścia, próby ograniczenia kontaktów z dziećmi. Mogą się również pojawić wręcz odwrotne sytuacje. Wiele osób przyjmuje strategię proszenia albo nawet błagania o pomoc. Często obie strategie pojawiają się naprzemiennie. Ich nasilenie następuje, gdy osoba współuzależniona odczuwa własną niemoc. Gdy obserwuje, że proszenie nie przynosi żadnych efektów, zaczyna odwrotną strategię, która polega na zastraszaniu.
W kręgu zachowań, które określane są jako próby ratowania chorego, znajdują się przede wszystkim takie, które są typowe dla zjawiska współuzależnienia. W związku z tym pojawiają się próby przejmowania odpowiedzialności i kontroli nad drugą osobą. Najczęściej osoba współuzależniona próbuje wziąć na siebie winę za uzależnienie i jego skutki. W ramach tego zachowania zaczyna zatem płacić długi osoby uzależnionej czy tłumaczyć jej zachowanie, szczególnie przed pracodawcą czy pozostałymi członkami rodziny. W odniesieniu do zachowań nadkontrolujących pojawia się przede wszystkim sprawdzanie, w jakich miejscach chory ukrył alkohol. Ponadto wylewanie go, dzwonienie i pytanie, w sytuacji gdy chory nie pojawia się w domu o określonej godzinie.
Dlaczego omawiane wyżej zachowania są nieskuteczne? Przede wszystkim z powodu braku konsekwencji. Osoba chora zdaje sobie sprawę, że groźby nigdy nie dojdą do skutku. Leczenie uzależnień należy pozostawić specjalistom. Osoby współuzależnione, które w końcu zmieniają swoje postępowanie, potrafią tkwić w destrukcyjnym schemacie wiele lat. Niektóre przez całe swoje życie. Zwykle też straszą odejściem, ale nigdy nie realizują tej groźby. W związku z tym jednym ze sposobów pomagania z wyjścia z nałogu jest konsekwencja. Jeśli stawiamy jakieś granice lub warunki, należy przestrzegać ich realizacji. Nawet jeśli jest to bardzo trudne.
Co zrobić jeśli osoba uzależniona nie chce się leczyć?
W wielu przypadkach motywację do zmiany mają osoby bliskie, a nie osoba uzależniona. Warto zatem uświadomić sobie własną odrębność oraz fakt, że nie można nikogo zmusić do żadnych zachowań. W zamian można skoncentrować się na sobie. To trudne, ale jak najbardziej możliwe. Warto też poprosić o pomoc specjalistów, np. w ośrodku odwykowym. W profesjonalnych placówkach wsparcie otrzyma tam nie tylko osoba uzależniona, ale również jej rodzina. W ośrodkach uzależnień można korzystać z licznych warsztatów, szkoleń i innych zajęć rozwojowych. Inną formą pomocy są grupy anonimowych alkoholików, działające w wielu miastach, również przy ośrodkach uzależnień. Zaletą korzystania z tego typu grup jest możliwość dzielenia podobnych historii i świadomość wspólnego problemu. Omawianie swoich doświadczeń, a także przyglądanie się innym osobom i ich historii uzależnienia, jest istotnym czynnikiem terapeutycznym w odniesieniu do grupy. Pomocy można również szukać, zgłaszając się do Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, która odpowiada za wdrażanie odpowiedniej procedury. Czasami jest to również nakaz leczenia.
Podsumowując, możliwości wspierania osoby uzależnionej jest co najmniej kilka. Należy jednak uświadomić sobie, że w tym wszystkim jesteśmy tak samo ważni, jak osoba, której udzielamy pomocy.
